W potocznym rozumieniu każdy olej mineralny składa się z oczyszczonych węglowodorów na bazie produktu naftowego, czyli ropy. Jego przeznaczeniem jest najczęściej funkcja smarna w różnego rodzaju silnikach i innych maszynach. Trzeba tu uczciwie zaznaczyć, że mimo iż olej mineralny jest produktem prostszym, to jednak jego parametry (zarówno lepkie, jak i smarne) są nieco gorsze niż w przypadku sztucznie uzyskiwanych olejów syntetycznych. Można je jednak stosować również w innych dziedzinach, takich jak chociażby chłodziwa oraz przemysł kosmetyczny.

Smarowe oleje różnego rodzaju mają teoretycznie proste zadanie – zmniejszają tarcie wytwarzające się pomiędzy dwiema stykającymi się powierzchniami. We wnętrzu ruchomych maszyn powstające naprężenia są ogromne, dlatego też zastosowanie takiej substancji znacznie przedłuża ich żywotność. Muszą być odpowiednio śliskie oraz lepkie. Śliskość pozwala ograniczyć tarcie, natomiast lepkość powoduje przywarcie do nasmarowanej powierzchni na tyle mocne, by nie pozwolić na szybkie usunięcie i odsłonięcie powierzchni elementu maszyny.